Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2017 yılı 'Karayolu Trafik Kaza İstatistikleri’ raporuna göre, Türkiye karayolu ağında 2017 yılında toplam 1 milyon 202 bin 716 adet trafik kazası meydana geldi. Söz konusu kazaların 1 milyon 20 bin 47’si maddi hasarlı, 182 bin 669'u ise ölümlü yaralanmalı kazalar oluşturdu. Trafik kazaları sonucunda 7 bin 427 kişi öldü, 300 bin 383 kişi yaralandı. Türkiye, Avrupa Birliği ülkeleri arasında toplam ölümlü ve yaralanmalı trafik kazalarında Almanya’nın ardından ikinci sırada yer alırken, maalesef ölü sayısında ise ilk sırada bulunuyor.
Belirtilen istatistikî verilerde de görüleceği üzere ülkemizde çok sayıda trafik kazası meydana gelmekte ve kaza sonucu pek çok sayıda ölen ve yaralanan olmaktadır. Bu çalışma konumuzda da trafik kazasında hayatını kaybedenlerin desteğinden yoksun kalan kişilerin ve trafik kazasında yaralanan kişilerin hak etmiş oldukları maddi ve manevi tazminatları ile maddi hasarlı trafik kazalarında araçta meydana gelen değer kaybı tazminatlarına ilişkin olarak bazı önemli detayları ortaya koymaya çalışacağız.
1-Sigorta Şirketinden İstenebilecek Tazminat Türleri;
b-Yaralanma Halinde Talep Edilebilecek Tazminat Çeşitleri;
"MADDE 90- Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar bu Kanun ve bu Kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir. Söz konusu tazminatlar ve manevi tazminata ilişkin olarak bu Kanun ve genel şartlarda düzenlenmeyen hususlar hakkında 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır."
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları A-5 de yazılı kapsama giren teminat türleri yeniden düzenlenmiştir.
‘’Sağlık Giderleri Teminatı: Üçüncü kişinin trafik kazası dolayısıyla bedenen eski haline dönmesini teminen protez organ bedelleri de dahil olmak üzere yapılan tüm tedavi giderlerini içeren teminattır. Kaza nedeniyle mağdurun tedavisine başlanmasından itibaren mağdurun sürekli sakatlık raporu alana kadar tedavi süresince ortaya çıkan bakıcı giderleri, tedaviyle ilgili diğer giderler ile trafik kazası nedeniyle çalışma gücünün kısmen veya tamamen azalmasına bağlı giderler sağlık gideri teminatı kapsamındadır. Sağlık giderleri teminatı Sosyal Güvenlik Kurumunun sorumluluğunda olup ilgili teminat dolayısıyla sigorta şirketinin ve Güvence Hesabının sorumluluğu 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 98 inci maddesi hükmü gereğince sona ermiştir.’’
Bu değişiklikle hak sahiplerinin sürekli sakatlık raporu alana kadar tüm tedavi ve iyileşme süresince yapılan tedavi giderleri( bakıcı gideri dahil), çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden kaynaklı geçici iş göremezlik tazminatı ve kazanç kayıpları sağlık gideri teminatı kapsamına alınmış ve bu kapsama giren sağlık giderlerinden tüm sorumluluk SGK’ya devredilmiştir.
’’Sürekli Sakatlık Teminatı: Üçüncü kişinin sürekli sakatlığı dolayısıyla ileride ekonomik olarak uğrayacağı maddi zararları karşılamak üzere, bu genel şart ekinde yer alan esaslara göre belirlenecek teminattır. Kaza nedeniyle mağdurun tedavisinin tamamlanması sonrasında yetkili bir hastaneden alınacak özürlü sağlık kurulu raporu ile sürekli sakatlık oranının belirlenmesinden sonra ortaya çıkan bakıcı giderleri bu teminat limitleri ile sınırlı olmak koşuluyla sürekli sakatlık teminatı kapsamındadır. Söz konusu tazminat miktarının tespitinde sakat kalan kişi esas alınır.
Sürekli sakatlık tazminatına ilişkin sakatlık oranının belirlenmesinde, sakatlık ölçütü sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporlarına ilişkin mevzuat doğrultusunda hazırlanacak sağlık kurulu raporu dikkate alınır. Tazminat ödemesinde, ilgili sağlık hizmet sunucularınca tanzim edilecek trafik kazasına ilişkin belgelerde illiyet bağı ile ilgili tespitin yer alması durumunda bu tespitin aksini ispat sigorta şirketine aittir. Sigortacı söz konusu rapor hakkında ilgili mevzuat uyarınca itiraz usulüne başvurduğunda mağdurun itiraz üzerine yaptığı belgelenmiş harcamaları bu teminat kapsamında karşılamakla yükümlüdür. ’’
Bu değişiklik ile bakıcı giderleri tamamıyla sürekli sakatlık teminatı kapsamına alınmış ve yine kapsamı da daraltılarak sadece sürekli sakatlık raporu alındıktan sonra yapılan bakıcı giderleri teminat kapsamında sayılmıştır.
Yapılan değişiklikle Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Dışında Kalan Hususlar başlıklı KTK madde 92’ye 3 bent eklenmiştir.
’’g)Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri,
h)İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri,
i) Bu Kanun çerçevesinde hazırlanan zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartları ve ekleri
ile tanımlanan teminat içeriği dışında kalan talepler."
Bu eklemeler sonrası artık sürücünün tam kusurlu eylemi ile meydana gelen kazada vefat etmiş olması halinde, sürücünün desteğinden yoksun kalan kişilerin zorunlu mali mesuliyet sigortacısından destekten yoksun kalma tazminatı alma hakları sona erdirilmiştir. Yine bu eklemeler ile yasanın önceki halinde tahdidi olarak sayılan teminat dışı hallere Hazine Müsteşarlığının ucu açık bir şekilde yeni maddeler ekleyebileceği kapsama alınmıştır.
’’KTK madde 97- Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.”
Bu değişiklikle birlikte zarar görenlerin zorunlu mali mesuliyet sigorta poliçesi kapsamında kalan tazminat talepleri için ilgili sigorta kuruluşuna başvuru zorunluluğu getirilmiş olup; sigorta şirketi tarafından 15 gün içerisinde işbu başvuruya cevap verilmemesi veya cevabın talebi karşılamaması halinde dava açabilecekleri madde kapsamına alınmıştır.
‘’KTK madde 99- Sigortacılar, hak sahibinin (Değişik ibare: 6704 sa.ka.6-14.04.2016) “zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen belgeleri”, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren sekiz işgünü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar.
Ödemeyi yapan sigortacı, ödenen miktarın sorumluluk oranlarında paylaşılmasını diğer sigortacılardan yazılı olarak talep eder. Diğer sigortacılar talep tarihinden itibaren sekiz işgünü içinde kendilerine düşen miktarı talepte bulunana öder.’’
Yapılan değişiklik sonrasında genel şartlara yapılan atıfla başvuruda ibraz edilmesi gereken belgelerin kapsamı genişletilmiş ve nelerden ibaret olduğu belirtilmiştir.
3- Sigorta şirketine zorunlu başvuruyla birlikte sunulması gereken bilgi ve belgeler;
Bedeni Zararlar
Sürekli Sakatlık
Ölüm
4-)Mevzuat değişiklerinin zaman bakımından uygulanması
01.05.2015 tarihli sigorta genel şarlarının yürürlüğe girmesinden sonra 26.04.2016 tarihli Karayolları Trafik Kanunundan önce sürücünün tam kusuruyla meydana gelen ölümlü trafik kazasında;
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin kararında ‘’ …….01/06/2015 tarihinde yürürlüğe giren Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ile, hak sahibinin kusuruna denk gelen tazminat talepleri ile, ilgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri teminat dışında bırakılmış ise de, Genel Şartlar hükümlerinin, kanunlara ve yerleşik yargı kararlarına aykırı olamayacağı, 6704 sayılı yasa ile değişiklikten önce, Karayolları Trafik Kanunu`nda teminat dışı bırakılmayan bir hususun, Genel Şartlar ile teminat kapsamı dışına çıkartılmasının mümkün olmadığı, yasanın emredici hükümlerine aykırılık olması halinde, genel şartlara göre değil, yasanın emredici hükümlerine göre karar verilmesi gerekmektedir.6704 sayılı yasa ile 2918 sayılı KTK`nın 92. Maddesinde değişiklik yapılmıştır. Yapılan bu değişiklik ile, teminatın kapsamına yönelik, genel şartlarda düzenlenen hükümler, uygulanabilir hale gelmiştir. Dolayısıyla, ancak bu tarihten sonraki olaylarda, genel şartlarda yer alan teminatın kapsamına ilişkin ilkelerin dikkate alınması gerekmektedir… ‘’ bahsettiği üzere hak sahiplerinin aleyhine düzenlemeler içeren sigorta genel şarlarının 26.04.2016 tarihinden sonra meydana gelen olaylara uygulanacağı somut olayda uygulama olanağının olmadığı içtihat edilmiştir.
T.C. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi’nin kararı ‘‘….Somut olayda; davacının desteği sürücü ...'ın sevk ve idaresindeki ... plaka sayılı araç ile 24/08/2015 tarihinde yapmış olduğu trafik kazasında öldüğü ve tam kusurlu bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda davalı sigorta şirketinin sorumluluğu 01/06/2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına göre düzenlenen ve başlangıç tarihi 06/07/2015 olan poliçe şartlarına göre belirlenecektir…..’’ ise tam tersi yönde olup; kaza tarihi itibariyle henüz kanuni dayanağa olmayan 01.05.2015 tarihli sigorta genel şartlarının uygulama alanı bulacağı yönündedir.
T.C. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi’nin Kararı ‘’….Somut olayda; davacıların desteği sürücü ....'nın sevk ve idaresindeki ... plaka sayılı araç ile 10/06/2016 tarihinde yapmış olduğu trafik kazasında öldüğü, trafik kazası tespit tutanağı ve davacı tarafın kabulünde olduğu üzere, kazanın meydana gelmesinde tam kusurlu olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda davalı ... şirketinin sorumluluğu 01/06/2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına göre düzenlenen ve başlangıç tarihi 02/09/2015 olan poliçe şartlarına göre belirlenecektir.’’ ise yine tam tersi yönde olup; kaza tarihi itibariyle henüz kanuni dayanağa olmayan 01.05.2015 tarihli sigorta genel şartlarının uygulama alanı bulacağı yönündedir.
5-)Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Poliçesi Teminat Dışı Haller
Sigorta Genel Şartları A.6
A.6. TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER
Aşağıdaki haller sigorta teminatı dışındadır:
ç) Sigortalının, eşinin, sigortalının usul ve fürunun, sigortalıya evlat edinme ilişkisiyle bağlı olanların, sigortalının birlikte yaşadığı kardeşlerinin, mallarına gelen zararlar sebebiyle ileri sürebilecekleri talepler,
ğ) Sigortalının aracına veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorklara ve yarı römorklara veya çekilen araçlara gelecek zararlar nedeniyle ileri sürülecek talepler,
ı) Motorlu bisikletlerin kullanılmasından ileri gelen zararlar,
(Ek :RG-2/2/2016-29612)(1) Sigortacının bu maddenin birinci paragrafının (d) bendi kapsamında olmasına rağmen ilgililere yaptığı tazminat ödemeleri için sigortalının terekesine ve tereke borçlusu olan mirasçılarına sigortalının kusuru oranında ve ilgili mevzuat dahilinde müracaat hakkı saklıdır.
6-)Sigorta Şirketi, İşleten ve Sürücünün Tazminattan Müteselsilen Sorumluluğu
Trafik kazasında birden çok kişinin sorumluluğu söz konusu olabilir; işletici, sürücü, sigortacı, yaya gibi. Karayolları Trafik Kanununun 88.maddesinde aynı zarardan sorumlu olan kişilerin müteselsilen sorumlu olacakları kabul edilmiştir. Müteselsil sorumlulukta BK.m.142 uyarınca zarar görenin dilediği borçluya başvurma hakkı vardır; dilerse sorumlulardan birine, dilerse hepsine veya bir kısmına karşı dava açabilir. Müteselsil sorumlulukta kural olarak borçlulardan herbiri borcun tamamından sorumludur. (2918/m.88, BK/m.142)
Yine trafik kazasında zarar görenler KTK ve Sigorta Genel Şartlarında yazılı teminat dışı haller ve sınırlamalar sebebiyle sigorta şirketi dışında kazanın oluşumunda kusuru olan veya mevzuat gereği sorumlu tutulan işleten, sürücü ve teşebbüs sahiplerine karşı da birtakım istemlerde bulunabilirler. Sigorta şirketinden talep edilemeyen ancak işleten, sürücü ve teşebbüs sahiplerinden istenebilecek tazminat çeşitleri;
7)- Zamanaşımı
Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre tazminat talepleri için de geçerlidir.(Bir veya birden fazla ölü varsa 15 yıl -- 1 veya 1 den fazla yaralı varsa 8 yıl)
8)- Yıllara Göre kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limitleri
2018 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI (01.01.2019)
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 360.000 TL
2018 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2018)
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 360.000 TL
2017 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2017)
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 330.000 TL
2016 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2016)
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 310.000 TL
2015 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2015)
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 290.000 TL
2014 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2014)
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 268.000 TL
2013 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2013 - 31.12.2013 )
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 250.000 TL
2012 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2012 - 31.12.2012 )
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 225.000 TL
2011 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.01.2011 - 31.12.2011 )
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 200.000 TL
2010 YILI TRAFİK SİGORTASI TEMİNATLARI ( 01.03.2010 - 31.12.2010 )
Kişi Başı Vefat ve Yaralanmada Teminat Limiti 175.000 TL