Özel Öğretim Kurumları ve Personeli Hakkında Yasal Düzenlemeler

YARGITAY BÜYÜK GENEL KURUL 2017/1E. 2018/2K. SAYILI 28/02/2018 TARİHLİ “Özel Öğretim Kurumları Kanununa Tabi Olarak Süreli Sözleşme İle Çalışan Öğretmenler” Kararı Doğrultusunda Özel Öğretim Kurumları ve Personeli Hakkında Yasal Düzenlemeler

1. Özel Öğretim Kurumları Hakkında Önemli Bazı Yasal Düzenlemeler

5580 sayılı Kanun’un 2. maddesinde, kanun kapsamında yer alan özel öğretim kurumları tanımlanmıştır. Buna göre; kurum; okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, özel eğitim okulları ile çeşitli kursları, özel öğretim kurslarını, uzaktan öğretim yapan kuruluşları, motorlu taşıt sürücüleri kursları, hizmet içi eğitim merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri, sosyal etkinlik merkezleri ile benzeri özel öğretim kurumlarını ifade etmektedir. Aynı maddenin ilgili bentlerinde tanımı yapılan kurumlardan bazıları şunlardır:

• Okul: Özel eğitim, okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim ile Bakanlıkça dönüşüm programına alınan kurumlar.
• Çeşitli kurslar: Sosyal, sanatsal, sportif, kültürel ve mesleki alanlarda bilgi ve beceriyi artırmak amacıyla faaliyet gösteren kurumlar.
• Özel eğitim okulu: Özel gereksinimli bireylere hizmet veren, özel programların uygulandığı kurumlar.
• Motorlu taşıt sürücüleri kursu: Trafik eğitimi vererek sertifika kazandıran özel öğretim kurumları.
• Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi: Engelli bireylerin gelişimini destekleyen ve topluma uyumunu sağlayan kurumlar.
• Uzaktan öğretim kurumu: Her türlü iletişim aracıyla eğitim veren kurumlar.
• Özel öğretim kursu: Bilim gruplarına uygun programlarla eğitim sunan kurumlar.
• Sosyal etkinlik merkezi: Öğrencilerin ödev, araştırma, kültürel ve sanatsal faaliyetlerini destekleyen kurumlar.

2. Özel Öğretim Kurumları Personeli Hakkında Önemli Bazı Yasal Düzenlemeler

5580 sayılı Kanun’un 8. maddesinde; kurumlarda görev yapan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticilerin seçimi, çalışma izinleri ve istihdam koşulları düzenlenmiştir.

Personelin işe başlaması valilik iznine bağlı olup, izin alınmadan göreve başlatılamaz.

Ayrıca, 9. maddeye göre iş sözleşmeleri en az bir takvim yılı süreli olmak zorundadır.
Sözleşmeler 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre hazırlanır ve valilik onayıyla yürürlüğe girer.

Yönetmeliğin 26–45. maddeleri arasında; personelin görevlendirilmesi, izinlerin uzatılması, sözleşme biçimleri, ayrılış süreçleri ve özlük dosyalarının tutulmasına dair ayrıntılı hükümler bulunmaktadır.

Yasal Düzenlemeler Doğrultusunda Özel Öğretim Kurumlarında Çalışan Personelin Bazı İşçilik Hak ve Alacakları

Ücret: Yönetmelik, öğretmenlerin haftalık azami 40 saate kadar ders okutabileceğini ve ek ders ücretlerinin resmi okullarda belirlenen miktardan az olamayacağını düzenler.
Ders saati ücretli öğretmenlerin aylık ücretleri, girdikleri toplam ders saati üzerinden hesaplanır.

Kıdem Tazminatı: Kıdem tazminatı, işçinin haklı nedenlerle işten ayrılması veya işverenin haksız feshi hâlinde ödenir. Yargıtay 2018 tarihli içtihadı birleştirme kararına göre, özel öğretim kurumlarında yapılan sözleşmeler belirli süreli sözleşme niteliğindedir. Ancak işveren sözleşmeyi haksız şekilde yenilemezse, öğretmen kıdem tazminatına hak kazanabilir.

İhbar Tazminatı: Belirli süreli sözleşmelerde ihbar tazminatı hakkı bulunmaz.
Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin sözleşmeleri süreli olduğu için bu haktan yararlanılamaz.

Fazla Mesai: Öğretmenlerin fazla mesai hesabında, işyerinde bulunma süresi değil, fiilen girdikleri ders saatleri esas alınır. Ek ders olarak kabul edilen fazla dersler, fazla mesai değil “ders ücreti” olarak değerlendirilir. Yargıtay kararlarına göre, ders dışı saatlerde işyerinde bulunmak tek başına fazla mesai sayılmaz.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretleri: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre resmi tatil günlerinde ders yapılamaz. Ancak tatil günlerinde fiilen ders verildiği ispatlanırsa, öğretmen UBGT ücreti almaya hak kazanır.

Yıllık Ücretli İzin: Özel okul öğretmenleri yaz ve yarıyıl tatillerinde izinli sayılır. Bu dönemlerde fiilen çalıştıkları ispatlanırsa ayrıca yıllık izin ücreti talep edebilirler. Yargıtay kararları da, tatil döneminde fiilen çalışma varsa yıllık izin ücretine hak kazanılacağı yönündedir.

Bakiye Süre Ücreti: Belirli süreli sözleşmenin süresinden önce haksız feshi hâlinde, işçi bakiye süreye ilişkin ücrete hak kazanır. Bu ücretin hesabında giydirilmiş ücret esas alınır (yani yemek, prim, yol, ikramiye gibi düzenli ödemeler dahil edilir). Ancak işçi başka bir işte çalışarak gelir elde ettiyse, bu tutar mahsup edilir.